Lk 2,22-40
0. TEXTO
Mt 2,1-12 testua (irakurri testu osoa)
Jesus Belenen jaio zen, Judea eskualdeko herri batean. Garai hartan Ekialdeko jakintsu batzuk Jerusalenera heldu ziren eta galdetu zuten: – Non dago jaio-berri den juduen erregea? Bere izarra ikusi dugu ekialdean eta bera gurtzera etorri gara.
1.- KOKAPENA – testuaren azalpen laburra
Epifania hitzak agerpena edo manifestazioa esan nahi du. Jainkoak gizateria osoari egindako agerpena. Le-hen mendeetan, kristauek hiru epifaniak ospatu zituzten aldi berean: Jesusen jaiotza, magoak eta bataioa. Urtarrilaren 6an Jesusen Jaiotza ospatu zen Eliza osoan hainbat mendez. Beranduago, mendebaldean, aben-duaren 25ean hasi zen ospatzen,eguzkiaren jentilen festa ordezkatzeko.Testuak bila zebiltzan mago batzuei buruz hitz egiten du, ez hiruri buruz. Seinale batek bidean jarri zituen. Elkarrekin ari dira. Ez bakoitza bere aldetik: talde gisa ari dira. Haientzat seinalea izar bat da. Garai hartako pentsaerak, izar berri baten agerpen ak edo aurkikuntzak, historian pertsonaia handi baten jaiotza adierazten zuela zioen.Salbatzen duen pertso naia hori aurkitzeko, beren lurretik, beren egotik eta beren segurtasunetatik irtengo dira, eta bidean jarriko dira eta nora eramango dituen ez dakiten bidaia bati ekingo diote. Zenbat pertsona ez ote diren joan, indar handiagoz edo txikiagoz, zerbaiten-Norbaiten bila egunero benetakotasunez eta bakez bizi ahal izateko!
Garaiko kultura eta jakintza dauden lekutik hasiko dute beren bilaketa: agintaritza politikotik, Herodesen-gandik, eta zientzia-agintaritzatik, Legearen apaiz eta maisuen buruengandik, liburuen jabetza intelektuala eta garaiko agiri edo patenteak dituztenengandik. Beraiek bakarrik dauzkate eta ezagutzen dituzte. Eta gil-tzapean dituzte. Interpretatzea besterik ez da geratzen. Ez dago bilatzeko ezer. Liburuetan dena daukagu: “Judako Belenen jaio behar du”. Haiek liburuen ezagutzagatik dakite, baina ez bizitzaren esperientziagatik. Aztiek, ordea, bai. Hala ere, “Aurkitzen duzuenean, zatozte niri berri ematera, ni gurtzera joan nadin” (He-rodesek). Herodes ezagutuz, haurra gurtzera joan baino, haurra desagerrarazi eta aurkitu dutenak ere des-agerraraziko lituzke, lekukorik egon ez dadin…
Magoek topaketa bat gertatu arte bilatzen jarraitzen dute, ez jakintzaren eta boterearen lekuetan, baizik eta etxe batean, familia xume batean: “Etxean sartu eta ama aurkitu zuten haurrarekin”…Gurtu egin zuten, on-harpen seinale gisa eta beren opariak eskaintzen dizkiote. Opari sinbolikoak: urrea (erregetza), intsentsua (jainkotasuna), mirra (irrika/nekaldia?).Izaki hauskor, behartsu, errugabe horrengan… gizateria guztiaren- tzako Jainkoaren salbazioa moldatuz eta garatuz joango da, salbamena unibertsala izan dadin.
Gaur egun, unibertsalak kulturartekoarekin du zerikusia. Baina guk Jesus aurkitu dugunean, munduari gu-re kulturan bildua eskaini diogu. Horregatik, herri askorentzat Jesusengana bihurtzea Jesus ulertzeko gure mendebaldeko erara bihurtzea zen,gure erritu eta sinboloekin. Jesusek maitasuna bere kulturak adierazteko zuen eran adierazi zuen.San Agustinek irekitasun handiko esamolde hau sortu zuen: “maite, eta egizu nahi duzuna!”Kultura bakoitza maitasun hori bere kultur-moduan muturreraino bizitzera deitua da. Vatikanoko II. Kontzilioak gogoz berrekin zion zeregin horri, eta azkena Amazoniako sinodoa izan da, ebanjelioa Ama-zoniako kultur moldeetan islatu nahi izan duena. Beraz, ebanjelizatzea pertsonak eta herriak gure erlijiora bihurtzean al datza ala maitasuna pertsona bakoitzarengan muturreraino bultzatzean, alegia, pertsona ba-koitzarengan eta kultura bakoitzean kristaua dena bultzatzean?
2. Otoitz egiten hasiko gara – ISILTASUNA EGINGO DUGU
Ebanjelioaren testuarekin batera orri txiki batean kopiatu behar duzue isiltasuna nola egin, gaur ikusteko. Arnasa sakon… hartuko dugu…arnasketak (itotzen gaituzten) gure pentsamenduetatik irte- ten lagunduko digu eta orainaldian jarriko. gaitu. Gaudenari eutsiz, alegia… Lasaitu egingo gara… Zentratu… sakabanaketa saiestuz… Gure kezketatik distantzia hartuko dugu… Beranduago berreskuratuko ditugu… Gure barne-arekin egingo dugu bat, gugan bizi duen horrekin, gure Bizi Iturriarekin. Barne isiltasuna egiten saiatuko gara. Hasteko, isiltasuna ez da zaratarik eza NIArik eza baizik. Isiltasuna egiteko hauxe da onena: “gure … ateratzea”. Sakonki entzuteko prestatuz joango gara… Eta otoitzaldi hau konfiantza-prestutasunez eta dedikazioz bizi izatea eskatu-ko dugu…
3. IKUSI egiten dugu, ENTZUN, TESTUA DASTATU. NI PRESENTE EGITEN NAIZ -eszenara ITZULTZEN NAIZ. IKUSI, ENTZUN, GUSTATU…
Oharra: Eten-puntuak… gelditzeko eta behatzeko (gustatzeko eta sentitzeko) lekua izan behar dira.
Testuan sartzen naiz, hau da, bizi dezadan testua dena, gaur egun nik esperimenta dezadan testua… eta errespetuz bat egiten dut magoek bizi duten egoerarekin, eta haiekin hasten naiz bide egiten. Ni ere bila jar-tzen naiz. Abian jarri duten karabanarekin bat egiten dut. Bertan banengo bezala. Gainezkako alaitasunez daudela ikusten ditut, haur batek bidaia bat egiteko dituen animoez. Norantz goazen galdetzen diet eta iza-rrak gidatuko gaituen lekurantz erantzuten didate… Ez dakite nora eramango dituen, ez dugu Googlerik, baina aurkituko dutenak euren bizitzak aldatuko dituen itxaropenaz … Eta nik ere horrela bizi dut, bizitza joaten zaien abentura hori bezala, eta gozatu egiten dut ibilera sutsu horrekin… dastatzeko nire denbora hartzen dut …
Taldean bilatzen jartzen naiz haiekin, bilatzaileen karabanan egiten dute, eta nik bat egiten dut. Batzuek eta besteek aurkituko dugunak denoi lagunduko digu…karabana horretan ere, aztien artean, egon baitaiteke — garai hartan gertatzen zenez– bilaka zebilen emakumeren bat. Eta zera esaten dit “Gauez egoten da izarra nabariago, poemak dioen bezala: “Gauez joango gara, gauez, iturria aurkitzeko, egarriak bakarrik argitzen gaitu” eta taldean ilusioz beterik noa, aurpegiei begiratzen diet, beren bizitzako altxorraren bila dabiltza. Landako lurrina usaintzen dut, bilatzaileen usaina…Denbora hartzen dut, eta bizitza osoa erromes izan na-dila eskatzen dut… ibiltari edo nomadaren usaina ahaztuko ez duen erromesa.
Iluntasunaz baliatzen naiz galdetzeko.Eta honela erantzuten didate: “Batzuetan bilaketa deserosoa da, lurre an lo egitea, presaka jatea, alde guztietan pasadan egotea…baina zera esaten didate “izarrak bizirik manten-tzen du gure bilaketa”… Bilaketak beren herrialdetik eta beren kulturatik irtetera eramaten ditu, juduen lu-rralde aldera… eta jakintzaren erdiguneetara iristen dira eta Lege-maisuei haien galdera entzuten diet:”Non jaio da juduen erregea? Bere izarra ikusi baitugu…” Eta bilaketa honek duen proiekzio unibertsalaz… jabe- tzen naiz.Aurkituko dutena ez da beraientzat bakarrik izango, ez herrikideentzat, ezta beren aberrikoentzat ere, baizik eta mundu guztiarentzat balio izango duen zerbait… eta horrela egun mundu bakar batean pen-tsatzea eskatzen dut, ez Europa alde batetik, Afrika bestetik, Txina…salbazioa koronabirusak erakutsi duen bezala, edo denentzat da edo ez da… eta haurridetasun unibertsaleko pentsaera eskatzen dut.
Oraindik ere beraiekin jarraitzen dut bilatzen, jasotako argibideei kasu eginez, eta bertara iristen gara: leku xumea eta protagonistak aita bat, ama bat eta haurra,eta honek –haur guztiek bezala– bere itxura samur eta premiazkoarekin bihotza irabazten dit, nire samurtasuna ateratzen dit… eta magoek berari maitasun osoa nola ematen dioten ikusten dut, eta ni haiekin. Eta horrela ikasten dut behar duenari arreta eskaintzea zer den … eta begirunez eta maitasunez tratatzea, eta aztien oparia ikusten dut… eta nik opariak egiten ikasten dut… eta haurrarekin astialdi bat ematen dute. Unea dastatzen dut, arnasa sakon hartzen dut eta tokiko usainaz betetzen naiz, usain bereziaz… jaioberriena bezalakoa da…eta nire bizitza markatu duten bilaketak eta topaketak gogora ekartzen ditut… eta denbora hartzen dut.
4-JESUS ETA BIOK
Eta zera ikusten dut, aztiak, bila zebiltzana aurkitzen dutenean, bihotza gainezka dutela, beren lurraldera itzultzeko bidaiari ekiteko erretiratu egiten direla, eta hain azkar zergatik joaten diren galdetzen diet… Eta horrela nahikoa dela erantzuten didate. Aurkitu egin dute bilatzen ari zirena. Bihotza eta oroimena bete di-tuzte. Eta otoitzeko kontsolazioa gogorarazten dit, pixka bat irauten duena, baina bizitakoaren errealitate-ak oroimenean eta irudimenean irauten duela. Ezin dugula hartaz jabetu, Jainko haurraz jabetu ezin garen bezala, eta otoitzean euskorra edo posesiboa ez izaten ikasten dut.Eta denbora hartzen dut…eta ikasi egiten dut edukitako esperientziatik bizitzea dela, haien presentziaren oroitzapenetik, eta irudikatzen saiatzen naiz beraiek gogora ekartzeko…
Eta beraiekin abiatzen naiz beren sorlekurantz, bidea aldatzen dutela konturatzen naiz… eta amets bat izan dutela kontatzen didate, beren kulturan Jainkoaren hitz egiteko modua dela…eta amets horretan hauxe aur kitu dute, Jerusalengo jakintsu eta boteretsuengana itzultzea beraientzat eta haur eta honen familiarentzat heriotza-arrisku baten aurrean jartzea dela. Eta honela jarraitzen dute: “Batzuk, boterean jarraitzeko irrikaz, jendearen bizitzarako arrisku dira, eta askoz gehiago jende xumearen bizitzarako”…Ez diegu Salbatzailea-ren aztarnarik emango, ezta gu atxilotzeko arriskuan jarri ere”… Eta Jainkoari entzuten eta errealitatearen iruzurrak aurkitzen ikasten dut… eta usoa bezain xumea eta sugea bezain maltzurra izatea eskatzen dut, ge zur munduan benekotasunez bizitzeko gai izatea… Eta denbora hartzen dut…
Eta gaur egun bizi dugun munduko errealitatera nire begirada itzuliz, gaur egun beren salbazioa inposatzen dutenak badirela ikusten dut, oposizio demokratikoa ezabatzen duten legeak eginez edo, besterik gabe, beren buruzagiak espe txeratuz, komunikabide guztiak propaganda bakarrerako erabiliz, multinazional handiei –hauei lotuta baitaude—be-ren negozioak egin ditzaten lagunduz, eta abar. Baina beste salbazio bat martxan badela aurkitzen dut, halaber, zaur-garriagoa, ahulagoa, proposatzen duena baina ez inposatzen, burua makurtzera behartzen ez duena, ezta bizirauteko ideiak ukatzera ere, baizik eta pertsonak sendatu egiten dituena, arduradun egiten dituena…Holakoxea da Jesusen salbamena…Eta otsoen artean ardiak bezala bizitzeko indarra eskatzen dut, eta bihotza itxaropenez betetzen zait, sal-bazio hori historian gorpuztuz doalako… eta denbora hartzen dut.
5. SOLASALDIA. Jesusekin. Otoitzean bizi izandakoaren laburpen gisa egiten dut. Gehien iritsi zai dana kontatzen diot, niretzat zela zirudiena, testu bat, hitz bat, irudi bat… Eta eskatu egiten diot, es-kerrak ematen…
